13. Cuma - Tom Simpson

Fransa Turu'nda geçen 13 Temmuz Cuma günü bir Britanyalı etap zaferi kazandı. 13. Cuma malum  uğursuz addedilir. Bundan 45 yıl önce,  başka bir 13. Cuma'da bir Britanyalı Fransa Turu hayalinin peşinde yaşamını kaybetmişti...

Yıllar önce (2002 olabilir) Fransa Turu Mont Ventoux'dan geçerken Tom Simpson için Mavi Dergisi'ne bir yazı yazmıştım. Aşağıda bir kez daha paylaşıyorum...

Fransa'nin Provence bölgesinde, Rhone Vadisi'ne hakim küçük sönmüş bir volkanik dağ vardır. Eteğindeki güzel ormanlara karşın, zirveye doğru çıktıkça çirkinleşen, bizdeki makilere rahmet okutacak kadar çıplak, bembeyaz,  kayalarla kaplı bir dağ. 1,912 mt'lik mütevazi rakımına rağmen yüz kilometre uzaktan bile gözüken, ay yüzeyine benzeyen topoğrafyasında kışın deli bir soğuğun hüküm sürdüğü; yaz mevsiminde ise; Allah rızası için bile kimseye gölgelik sunmayan bir dağ... 

 

Fransa'da çok güzel zirveler vardır elbet ama Mont Ventoux'nunki onlardan biri değil. Temmuz ortasında,  bembeyaz volkanik taşların sıcağı yansıttığı, insanın pestilini çıkaran, sevimsiz pis bir yer o zirve... Bu dağa hic gitmedim. Benim de aralarinda oldugum milyonlarca kişinin denizde, havuz başında, gölgelik yerlerde serinlediği şu Temmuz sicağında 100 küsur adam ise; tatil değil işleri gereği Mont Ventoux'ya gittiler. Bisikletle gittiler... 180 km. pedal bastıktan sonra... 15 gündür her gün 200 km. bisiklet sürdükten sonra Mont Ventoux'ya çıktılar; Tom Simpson'un öldüğü yere...

Simpson 1937'de Ingiltere'de Durham County'de dogdu. Anglosaksonlar’ın pek de düşkünü olmadığı bisiklet sporunu seçti. Çok iyi bir bisikletçiydi. 18 yaşında Olimpiyatlar'da bronz madalya kazandı. 1961'de Tour de Flandres'i, 1963'de Bordeaux-Paris'i, 1965'de hem Lombardiya Turu'nu, hem de Yol Yarışı Dünya Şampiyonluğu'nu kazandi, İngiltere'de "Yılın Sporcusu" seçildi. 1962 Fransa Bisiklet Turu'nda tarihte Sarı Mayo'yu giyen ilk Ingiliz olma onurunu elde etti. O etap sonrası şansını soran gazetecilere: "Benim uğurlu numaram 13'tür. Hem kızım, hem karım 13. Cuma günü doğdular. Belki yarın ki 13. Cuma da uğurlu gelir" demişti. Lakin umduğu olmadı; ertesi günkü 13. Etap'ta Sari Mayo'yu kaybetti ve Roger Pingeon'un kazandığı Le Tour 1962’yi 6. olarak bitirdi. 

Ama Simpson, hiçbir İngiliz'in yapamadığını yapmak, Fransa Bisiklet Turu'nu kazanmak istiyordu. Mamafih, '65 ve '66'da dereceye bile giremedi fakat 1967'deki Tur'a iddialı geldi. O sezon çok prestijli olan Paris-Nice ve Milano-San Remo yarışlarını kazanmış; ayrıca Sardunya Turu'nda bir, Ispanya Turu'ndaysa iki etap birinciliği almıştı. Umutluydu. "Haydi bastır Tom!"du.

Tamamen İngiliz'lerden oluşan bir takımla girdiği Le Tour'un 12 Etabı bittiğinde Tom Simpson Genel Klasman'da 7. durumdaydı. Ertesi gün yapılacak 13. Etap, 13 Temmuz Cuma günü koşulacaktı....... 13. Cuma!!! 5 yıl önce Simpson'un söylediklerini hatırlayan var mıydı bilinmez ama Simpson şansının dağlarda olduğunu biliyordu. Çünkü Fransa Turu dağlarda kazanılmazsa, hiçbir yerde kazanılmaz. Fransa Turu'nda gerçek dağda ortaya çıkar. Yarışçı bisikletçiden, şampiyon sporcudan dağda ayrışır. İradenin kondüsyondan, tutkunun istekten farkı öldürücü sıcakta koşulan dağ tırmanma etaplarında anlaşılır. Dağa çıkmazsınız Temmuz sıcağında... Benliğinizin, adanmışlığınızın sınırını bulursunuz. Bir de belki uğurlu sayınızın 13 olmadığını...

 Ölümünden dakikalar önce

13 Temmuz 1967 Cuma günü Fransa Bisiklet Turu'nun 13. Etabı Marsilya-Carpentras arasındaydı. Etap Mont Ventoux'dan geçiyordu. Sarı Mayo'yu burada ele geçirmeye çalışmak mantıklı ve beklenen bir taktikti. Simpson da öyle yapmaya çalıştı. Mont Ventoux'ya sardırdığında atak yaparak öne geçti. Çıktı, çıktı, çıktı... Güneş yakıyordu. Beyaz taşlar sıcağı yansıtıyor, yolu tek kişinin geçeceği kadar daraltmış seyirciler deli gibi bağırıyorlardı. 45 derece sıcakta çok su kaybetmişti ve vücudu tükeniyordu. Ama dedik ya işte, dağ, tutku, adanmışlık diye... Durmadı Tom... Ventoux Dağı'nın zirvesine doğru her pedal basışında yaşamını asfalta bırakırken, bir fotoğrafçı resmini çekti. Sonra motosikletli arkadaşı dönerek "Çabuk Finiş'e sür motoru" diye bağırdı. Hızla finişe gittiler. Resmi tab etti ve ajansına şu başlıkla geçti: "Tom Simpson öldü!" UPI'daki meslektaşları sonradan "Nasıl bildin? Öleceğini nerden anladın?" diye sorduklarinda fotoğrafçı şu yanıtı verdi: "Yanindan geçerken gördüm. Yüzünde ölüm vardı..." Tom Simpson, Mont Ventoux'nun zirvesine az kala, yol kenarında öldü. 

 Tom Simpson Anıtı - Mont Ventoux